Tệ nạn ma túy là hiểm họa của cá nhân, gia đình, cộng đồng

Tệ nạn ma túy là hiểm họa lớn cho toàn xã hội, gây tác hại về sức khỏe, làm suy thoái nòi giống, phẩm giá con người,phá hoại hạnh phúc gia đình, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự, an toàn xã hội và an ninh quốc gia. Chính vì vậy, tháng 12 năm 1987 Hội đồng liên Hợp quốc đã quyết định chọn ngày 26/6 hàng năm là “Ngày Quốc tế phòng, chống ma túy”.Tại Việt Nam, ngày 13/6/2001 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 93/2001/QĐ-TTg lấy tháng 6 hàng năm là “Tháng hành động phòng, chống ma tuý” và ngày 26/6 là “Ngày toàn dân phòng, chống ma tuý” nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân trong công tác phòng, chống và từng bước đẩy lùi tệ nạn ma tuý, đồng thời tạo môi trường lành mạnh, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Ông Hoàng Thành Thái – PGĐ Sở LĐ – TBXH trình bày diễn văn nhân ngày toàn dân phòng, chống ma túy 26/6/2019

Hiện nay tình hình tội phạm ma túy và tệ nạn sử dụng trái phép các chất ma túy ở nước ta còn diễn biến rất phức tạp, vì chạy theo lợi nhuận, tội phạm ma túy trong và ngoài nước vẫn đang cấu kết, tổ chức vận chuyển trái phép nhiều loại ma túy với số lượng lớn vào nước ta. Phương thức, thủ đoạn hoạt động của loại tội phạm này ngày càng tinh vi, sảo quyệt và manh động. Theo báo cáo của Bộ Công an, trong 5 tháng đầu năm 2019, số đối tượng, số vụ ma túy tăng 10%, theo đó, các lực lượng chức năng đã phát hiện, thu giữ 7 tấn ma túy các loại, trong khi số lượng thu giữ của cả năm 2018 là 2,2 tấn. Con số trên cho thấy, có sự gia tăng nhanh về số lượng ma túy đổ vào Việt Nam. Cả nước hiện có trên 234.000 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý, số lượng người nghiện thực tế còn cao hơn. Tình hình sử dụng ma túy tổng hợp tiếp tục gia tăng ở các địa phương; ước tỉnh tỷ lệ sử dụng ma túy tổng hợp chiếm khoảng 70-75% trong số người nghiện. Theo Viện nghiên cứu sức khỏe tâm thần, loạn thần ở người sử dụng ma túy tổng hợp chủ yếu là hoang tưởng chiếm tỷ lệ 68,2%, ảo giác 72,7%, trầm cảm chiếm 23,8% và 15% trầm cảm trong thời gian 3 năm sau khi sử dụng ma túy tổng hợp. Tệ nạn ma túy đã và đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của một bộ phận dân cư, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế và trật tự an toàn xã hội và đây là nguyên nhân hàng đầu làm lây truyền HIV cũng như các bệnh lây truyền qua đường máu, hơn 16% trường hợp nhiễm HIV được phát hiện có nguyên nhân do tiêm chích ma túy. Nguy hiểm hơn, tệ nạn ma túy đã làm nhiều gia đình đang hạnh phúc trở nên tan vỡ, kinh tế sa sút, ảnh hưởng đến cả cộng đồng dân cư, gây mất an ninh, an toàn cho xã hội.

           Thực trạng  người nghiện ma túy và những kết quả trong công tác phòng chống tệ nạn ma túy trên địa bàn thành phố Hà Nội

Trên địa bàn Hà Nội hiện có 1 3.434 người nghiện ma túy, người sử dụng trái phép chất ma túy có hồ sơ quản lý, tuy nhiên trong thực tế thì số người nghiện ma túy, sử dụng trái phép chất ma túy còn  cao hơn. Tính đến ngày 15/6/2019, số học viên đang được cai nghiện tại các cơ sở cai nghiện do Sở Lao động – Thương binh và Xã hội quản lý là: 2.985 người, trong đó cai nghiện bắt buộc là: 1.514 người, quản lý sau cai nghiện ma túy là: 155 người; cai nghiện tự nguyện là: 1.133 người; lưu trú tạm thời là: 61 người; điều trị Methadone là: 113 người; phối hợp cắt cơn theo Nghị định 94/2010 là: 09 người. Như vậy số lượng người nghiện ma túy được cai nghiện còn hạn chế  2.985/13.434 người, trong đó số người nghiện ma túy hiện có mặt tại cộng đồng trên 9.000 người, có những người đi cai nghiện nhưng nguy cơ họ tái sử dụng lại chất ma túy là rất cao.

Liên hoan văn nghệ phòng chổng hiểm họa ma túy nhân ngày 26/6/2019

Nhằm đổi mới toàn diện công tác cai nghiện ma túy, nâng cao hiệu quả công tác dự phòng và điều trị nghiện, góp phần giảm số người nghiện, giảm tác hại của nghiện ma túy đối với cá nhân, gia đình và xã hội. Trong nhiều năm qua, Thành phố đã tập trung chỉ đạo, đầu tư nguồn lực kể cả con người, cơ sở vật chất, kinh phí để triển khai công tác điều trị, cai nghiện ma túy, xây dựng mạng lưới các cơ sở cai nghiện ma túy từ việc thành lập các cơ sở điều trị methadone tại cộng đồng đến các cơ sở cai nghiện ma túy tập trung; với quan điểm tiếp cận những người nghiện ma túy như những người mắc căn bệnh mãn tính cần được hỗ trợ và chữa trị, chất lượng của cơ sở cai nghiện được đánh giá bằng  kết quả cuối cùng là phục hồi hành vi nhân cách của người nghiện đồng thời chấm dứt và từ bỏ hẳn việc sử dụng ma túy. Nhiều địa phương đã có những chỉ đạo quyết liệt, triển khai nhiều giải pháp thiết thực để đưa người nghiện ma túy đi cai nghiện như các quận: Hoàn kiếm, Long biên; Hai Bà trưng; Nam Từ Liêm; Cầu giấy; Hoàng mai; Thanh trì, thị xã Sơn Tây  hàng năm đều hoản thành và hoàn thành vượt chỉ tiêu Thành phố giao; bên cạnh đó các địa phương cũng rất quan tâm đến công tác hòa nhập cộng đồng cho người sau cai nghiện ma túy, hỗ trợ người sau cai nghiện ma túy tìm kiếm việc làm, hỗ trợ vốn vay để tự tạo việc làm; duy trì tốt mô hình Câu lạc bộ B 93  tạo môi trường lành mạnh để hội viên sinh hoạt, tích cực tuyên truyển phòng, chống ma túy; triển khai nhiều mô hình thí điểm để làm tốt công tác quản lý người nghiện ma túy, người sau cai nghiện ma túy như : mô hình điểm tư vấn tại phường Hàng Bông, quận Hoàn Kiếm; Mô hình hỗ trợ tư vấn và pháp lý, chuyển gửi đối với người tham gia điều trị nghiện ma túy tại các phường: Ngọc Thụy; Bồ đề; Ngọc Lâm quận Long biên; phường Mỹ đình 1; phường Xuân phương; phường Cầu diễn quận Nam Từ liêm.

Tại các Cơ sở cai nghiện ma túy đã có nhiều hoạt động đổi mới công tác cai nghiện ma túy, duy trì và nâng cao chất lượng hoạt động chuyên môn, chăm sóc y tế, tư vấn giáo dục, dạy nghề và tạo việc làm thiết thực cho người sau cai nghiện ma túy, hỗ trợ họ hòa nhập cộng đồng. Làm tốt công tác quản lý học viên, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần, đảm bảo các chế độ chính sách hỗ trợ của Thành phố, tạo điều kiện để học viên yên tâm điều trị cai nghiện, quyết tâm đoạn tuyệt với ma túy; các mô hình cai nghiện tự nguyện, điều trị bằng thuốc methadone trong cơ sở cai nghiện, mô hình gắn kết giữa cơ sở cai nghiện ma túy và các địa phương trong việc tư vấn, hỗ trợ người kết thúc thời gian cai nghiện về hòa nhập cộng đồng tại các địa phương đã từng bước nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác cai nghiện ma túy, thực hiện đúng phương châm chỉ đạo của Trung ương và Thành phố về đổi mới công tác cai nghiện ma túy.

Hưởng ứng “Tháng hành động phòng, chống ma tuý” và “Ngày toàn dân phòng, chống ma tuý” Năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã chọn chủ đề: “Hãy suy nghĩ trước khi bắt đầu”, nhằm nhắc nhở, cảnh tỉnh mỗi cá nhân, nhất là các bạn trẻ hãy luôn làm chủ bản thân, hãy suy nghĩ thật kỹ về hậu quả, sự nguy hiểm của ma tuý đối với bản thân, gia đình và xã hội để có sự lựa chọn đúng đắn, tránh xa tệ nạn này. Mỗi cá nhân phải tự trang bị cho mình những kiến thức và kỹ năng sống để tạo ra “sức đề kháng” chống lại sự tấn công của ma tuý và tệ nạn xã hội. Bên cạnh đó cần xác định trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội và cộng đồng  xã hội trong việc tuyên truyền, định hướng, giúp đỡ thế hệ trẻ có cuộc sống lành mạnh, không sa vào tệ nạn ma tuý. Bằng các giải pháp đồng bộ trong phòng, chống tệ nạn ma túy, công tác cai nghiện cũng đã thu được những kết quả đáng kể đó là số lượng người nghiện giảm, số lượng người nghiện tự nguyện tham gia các hình thức cai nghiện năm sau cao hơn năm trước.

Tuy nhiên một thực tế cho thấy mặc dù các cơ quan chức năng đã tích cực triển khai các hoạt động phòng, chống tệ nạn ma túy. Các cơ quan truyền thông, báo chí đã mở thêm nhiều chuyên mục, tăng thời lượng tuyên truyền về tác hại của ma túy nhưng chưa tạo ra sự thay đổi tích cực về nhận thức trong giới trẻ về tác hại của các chất gây nghiện hiện nay. Không ít thanh niên hiện nay vẫn còn rất mơ hồ về tác hại của các chất hướng thần , coi đó chỉ là các chất kích thích, có thể dùng chúng như một trò chơi vô hại, có thể dùng thử một lần cho biết “ phê ma túy thế nào”… Do vậy mà không ít người, nhất là thanh, thiếu niên mắc nghiện và phải gánh chịu hậu quả nặng nề do ma túy gây ra.  Khi mắc nghiện nghiện ma túy thì  sức khỏe giảm sút, nguy cơ mắc các bệnh lây qua đường tình dục, viêm gan B, viêm gan C, HIV có nguy cơ gia tăng. Tiếp đến là nhân cách người nghiện của người nghiện bị cộng đồng “ coi thường với cái tên thằng nghiện, con nghiện..” trong gia đình, con em của các gia đình có người nghiện cũng có tâm lý mặc cảm, tự ty… dẫn đến người nghiện có tâm lý “ ngại tiếp xúc với cộng đồng vì mình chỉ là gánh nặng cho gia đình, vợ con..”. Công việc cũng bị ảnh hưởng như: nếu là cán bộ mắc nghiện thì cơ quan, doanh nghiệp buộc phải cho nghỉ việc để thực hiện việc cai nghiện…Hậu quả là nhân cách bị tha hóa, mâu thuẫn với các thành viên trong chính gia đình người nghiện cũng có những diễn biến phức tạp, thậm trí mất niềm tin vào người nghiện. Thực tế đã cho thấy: để thỏa mãn cơn nghiện, nhiều đối tượng đã vay, mượn tiền của những người quen trong gia đình, bạn bè thân thiết của bố, mẹ, anh, em để lấy tiền hút, trích ma túy. Nhiều đối tượng còn trộm, cắp tài sản trong gia đình, thậm chí có đối tượng còn tham gia buôn bán ma túy với cách thức “ lấy mỡ nó rán nó”  mua lẻ ma túy và bán trực tiếp cho người nghiện tại cộng đồng gây mất trật tự tại khu dân cư.

           Cung cấp các dịch vụ công tác xã hội với người nghiện ma túy tại cộng đồng – Giải pháp quan trọng để ngăn chặn, đẩy lùi tệ nạn ma túy

Để góp phần ngăn chạn, đẩy lùi tệ nạn ma túy thì giải pháp cần thiết hiện nay là tổ chức  Cung cấp các dịch vụ Công tác xã hội tại cồng đồng dân cư, tạo điều kiện cho người nghiện tiếp cận các dịch vụ trợ giúp, kết nối với hệ thống chính sách trợ giúp của Nhà nước với người nghiện ma túy, gia đình có người nghiện và cộng đồng nơi người nghiện sinh sống. Đến  nay nghề công tác xã hội đã   được Nhà nước công nhận là một nghề đó là việc Liên bộ: LĐTBXH – BNV đã ban hành Thông tư số 30/2015/TTLT – BLĐTBXH – BNV, ngày 19/8/2015 Quy định mã số và tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành công tác xã hội như: Công tác xã hội viên chính ( hạng II) mã số V.09.04.01; Công tác xã hội viên ( hạng III) mã số V.09.04.02  và Nhân viên công tác xã hội ( hạng IV) mã số V.09.04.03. Bên cạnh đó ngày 24/5/2013, Bộ LĐ – TBXH đã ban hành Thông tư số 07/ 2013/TT – BLĐTBXH Quy định tiêu chuẩn nghiệp vụ cộng tác viên công tác xã hội xã, phường, thị trấn. Như vậy với vai trò của nhân viên công tác xã hội (CTXH) là người tham gia vào quản lý trường hợp ( quản lý hồ sơ, trực tiếp triển khai các hoạt động trợ giúp trực tiếp cho người nghiện ma túy và gia đình người nghiện ma túy trên địa bàn dân cư ) Hiện nay trên địa bàn Thành phố đã có mô hình hoạt động của Câu lạc bộ B93, đây chính là lực lượng nòng cốt để tổ chức triển khai các hoạt động  tham vấn, tư vấn, xây dựng kế hoạch cai nghiện cho người nghiện, gia đình, cộng đồng theo chức năng của nghề công tác xã hội. Đồng thời nhân viên CTXH còn tham gia với chính quyền với vai trò là người biện hộ cho người nghiện ma túy trong những trường hợp cần thiết liên quan đến quyền lợi của người nghiện ma túy ( như: được học nghề, được vay vốn để tổ chức sản xuất, được hỗ trợ mua bảo hiểm y tế….). Tham gia vào các hoạt động huy động nguồn lực, kết nối dịch vụ hỗ trợ người nghiện hòa nhập đời sống cộng đồng ( tạo cơ hội cho họ có việc làm để tạo ra thu nhập để tránh sự lôi kéo, dụ dỗ của các đối tượng buôn bán ma túy, giao nhiệm vụ cho người nghiện sau khi đã được cai nghiện phù hợp với khả năng của họ…). Tổ chức các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức cho người dân, cộng đồng về tác hại của việc sử dụng, buôn bán ma túy, không kỳ thì với người nghiện ma túy tại cộng đồng. (có thể thông qua chính người nghiện ma túy để tham gia vào các hoạt động truyền thông tại cộng đồng). Nhân viên CTXH tổ chức các cuộc tiếp xúc, gặp gỡ, trao đổi, chia sẻ với người nghiện ma túy để tìm hiểu hoàn cảnh gia đình người nghiện, nguyện vọng của người nghiện khi tham gia các hoạt động tại cộng đồng. Thiết lập các mối quan hệ thân thiết với người nghiện để thông qua đó có các hoạt động tham vấn, tư vấn… tạo cơ hội cho người nghiện tiếp cận các dịch vụ trợ giúp phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của từng người nghiện thông qua hình thức hoạt động câu lạc bộ theo sở thích tại cộng đồng. Tổ chức các lớp tập huấn về kiến thức, kỹ năng chăm sóc sức khỏe, tâm lý cho gia đình có người nghiện ma túy.

Liên hoan văn nghệ   phòng chổng hiểm họa ma túy nhân ngày 26/6/2019 

Người nghiện ma túy là người sử dụng chất ma túy, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần và lệ thuộc vào các chất này. Để từ bỏ được việc nghiện ma túy đòi hỏi bản thân người nghiện ma túy phải có quyết tâm rất cao trong quá trình điều trị cắt cơn nghiện. Đồng thời họ cần được can thiệp hỗ trợ kịp thời, liên tục và lâu dài về y tế, tâm lý và xã hội. Trong đó các yếu tố trong gia đình, xã hội và cộng đồng nơi họ sinh sống có tác động vô cùng quan trọng đến quá trình điều trị cai nghiện cho người nghiện ma túy. Do vậy việc cung cấp các dịch vụ  CTXH  trong lĩnh vực điều trị, cai nghiện ma túy thì chúng ta cần sớm thực hiện tốt một số vấn đề sau:

Ông Hoàng Thành Thái – PGĐ Sở LĐ – TBXH trao cờ lưu niệm cho 7 cơ sở cai nghiện ma túy tại Lễ mít tinh  nhân ngày toàn dân phòng, chống ma túy 26/6/2019.

            Thứ nhất: Tăng cường các hoạt động  tuyên truyền về Luật và các quy định của Nhà nước liên quan đến lĩnh vực phòng, chống tệ nạn ma túy một cách liên tục và  đồng bộ, đa dạng về nội dung, hình thức phù hợp với từng nhóm đối tượng. Tập trung truyền thông với nhóm đối tượng nguy cơ cao, nâng cao ý thức tự phòng ngừa cho người dân, nhất là cho giới trẻ, học sinh, sinh viên; từng bước nâng cao nhận thức, giảm kỳ thị đối với người sử dụng, người nghiện ma túy tại cộng đồng. Các cấp bộ đảng, chính quyền và các đoàn thể chính trị xã hội cần lồng ghép nội dung tuyên truyền về công tác cai nghiện ma túy, cơ chế gây nghiện và quy trình điều trị nghiện ma túy vào chương trình sinh hoạt theo chủ đề để nâng cao nhận thức về công tác phòng, chống ma túy.

Thứ hai: Tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn chuyên sâu về lĩnh vực phòng chống ma túy cho lực lượng cán bộ tham gia công tác điều trị, cai nghiện. Phấn đấu 100%  lực lượng  nhân viên CTXH tham gia tích cực vào công tác điều trị nghiện ma túy phải có những kiến thức, kỹ năng cơ bản về  phòng, chống ma túy và quy trình can thiệp, trợ giúp người nghiện ma túy tại cộng đồng.

           Thứ ba: Đầu tư nguồn lực kinh phí phù hợp cho công tác điều trị, cai nghiện, không dàn trải và có trọng tâm, trọng điểm thông qua nghiên cứu, thí điểm và nhân rộng những mô hình cai nghiện có hiệu quả tại cộng đồng.

Tệ nạn nghiện ma túy là thực tế đang diễn ra trong xã hội do đó việc cung cấp các dịch vụ CTXH theo chức năng của nghề CTXH chính là giải pháp quan trọng để ngăn chặn và đẩy lùi tệ nạn ma túy góp phần xây dựng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình, cộng đồng ngày càng tốt đẹp hơn, góp phần xây dựng Thủ Đô ngày càng văn minh, hiện đại./.

                                                               Nguyễn Ngọc Minh                

Tài liệu tham khảo

Luật phòng, chống ma túy;

Báo Kinh tế & đô thị ngày 28/6/2019;

Nhân dân hàng tháng số 266 06 – 2019;

Báo cáo Kết quả phong trào thi đua hưởng ứng “ Tháng hành động phòng, chống ma túy, Ngày Quốc tế và toàn dân phòng, chống ma túy 26/6” của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội Hà Nội.